Ανακοίνωση σχετικά με μια μεγάλη απώλεια της Ακαδημαϊκής κοινότητας
Ο θάνατος της Καθηγήτριας Άννας Σπύρτου, Αντιπρυτάνεως του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, «απαίτησε» την αναβολή κάποιας επαναληπτικής συνάντησης σε ένα καινοτόμο ποδοσφαιρικό αγώνισμα στην πόλη της Φλώρινας, ανάμεσα στην αντιπροσωπευτική ομάδα του ιδίου ΑΕΙ, με την αντίστοιχη του Παντείου Πανεπιστημίου.
Είχαμε την τύχη προηγουμένως να διαπιστώσουμε, παρά την γεωγραφική απόσταση των δύο πόλεων, ότι εκτός από διακεκριμένη επιστήμων, ήταν και πολύ σπουδαίος άνθρωπος. Επρόκειτο για μια μεγάλη απώλεια της Ακαδημαϊκής Κοινότητας και εκφράζουμε τα βαθιά μας συλλυπητήρια, στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Εφόσον κριθεί σκόπιμο, πρωτίστως από το Ίδρυμα στο οποίο πρόσφερε μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής της, είμαστε διατεθειμένοι να πραγματοποιήσουμε την συνάντηση του χρόνου, τον Δεκέμβρη του 2024.
Δεν προέχει βεβαίως σε τέτοιες περιστάσεις το ποδόσφαιρο, απλώς εκφράζουμε μία άποψή μας. Είμαστε δε διατεθειμένοι να αναλάβουμε την επίλυση ορισμένων απαιτούμενων διαδικαστικών ζητημάτων, καθώς επίσης και την πρόσκληση αντιπροσωπευτικών ομάδων από άλλα ΑΕΙ, εγχώριων και όχι μόνον ίσως, προκειμένου να αποδώσουμε τιμές στη μνήμη της.
Διοργάνωση του καινοτόμου ποδοσφαιρικού αγωνίσματος στο katatopia festival
Οι τελικές νικήτριες στις μεγάλες και μικρές αθλητικές διοργανώσεις, δεν είναι κατά κανόνα περισσότερες της μιας, ακόμα κι όταν οι μεριές που φθάνουν σε μια τελική αναμέτρηση παρουσιάζονται ισοδύναμες. Προβλέπονται παρατάσεις, ή και επιπλέον διαδικασίες «tie break», που τις διέπει μια πολύ στενά περιορισμένη λογική και αποσκοπούν στον αποκλεισμό κάθε άλλης εναλλακτικής. Αρκετά συχνά, μια πλέον τυχερή μεριά χρίζεται ως πλέον άξια, πολλοί δε την δικαιολογούν εσφαλμένα ως ανώτερη σε ορισμένες λεπτομέρειες, όπως πιο ανθεκτική, πιο ψύχραιμη κ.ά. ευφάνταστα, που ανακαλύπτονται πάντοτε εκ των υστέρων. Εφόσον με κάποια αντικειμενικά αγωνιστικά κριτήρια τα διαγωνιζόμενα μέρη που παρουσιάζονται ανισοδύναμα κρίνονται ως ανισάξια, δεν θα πρέπει να θεωρείται παράλογο, όταν παρουσιάζονται ισοδύναμα να κρίνονται ως ισάξια.
Δεδομένου ότι οι επινίκιες θριαμβολογίες έπειτα από αγωνιστικές διακρίσεις είναι γενικότερα πολύ συνήθεις και τετριμμένες, βρίσκουμε ενδιαφέρον ένα καθόλου παράλογο, μα κι ευτυχές εντέλει αγωνιστικό γεγονός που καταγράφεται στους πλέον πρόσφατους αγώνες του katatopia festival xiv. Αναμέναμε πως επρόκειτο εύλογα να συμβεί, αν επαναλαμβάναμε αρκετές φορές την εν λόγω διοργάνωση, υπό τους όρους που διεξήχθη στο ποδόσφαιρο, αλλά μας εξέπληξε ευχάριστα με την πρώτη φορά. Το ευτύχημα για εμάς δεν είναι ότι ένα Πανεπιστήμιο, το Πάντειο, κατέκτησε επάξια μια 1η θέση, αυτή τη φορά σε μια καινοτόμα ποδοσφαιρική διοργάνωση. Θα μπορούσε ασφαλώς πρακτικά στην 1η θέση, της ίδιας διοργάνωσης, να είναι εντέλει ένα άλλο Πανεπιστήμιο, αυτό της Δ. Μακεδονίας. Η ομάδα του αποχώρησε αδιαμαρτύρητα κι αξιοπρεπέστατα ως δευτεραθλήτρια, που όμως δεν ήταν εντέλει, καθώς η πρώτη επίσης αναγνώρισε, άνευ ενδοτικότητας και καθόλου χαριστικά, ότι η μοιρασιά της ίδιας 1ης θέσης είναι η πλέον ακριβοδίκαιη.
Πιο συγκεκριμένα, οι ομάδες «επίλεκτων ανδρών" από τα δύο ΑΕΙ, νίκησαν προηγουμένως δύο άλλες αντίστοιχες ομάδες, αυτή του Πανεπιστημίου Πειραιά και εκείνη του Πανεπιστημίου Πατρών. Η τελευταία μάλιστα είχε κατακτήσει την 1η θέση στην αμέσως προηγούμενη διοργάνωση Πανελλήνιου Φοιτητικού Πρωταθλήματος, που διεξήχθη κιόλας μετά από πολλά χρόνια, στην πλέον κοινή εκδοχή ποδοσφαίρου, το γνωστό κι ως 5*5. Οι ομάδες της Δυτ. Μακεδονίας και του Παντείου, συναντήθηκαν εντέλει μεταξύ τους ως αντίπαλες σε έναν τελικό αγώνα, που προσπάθησαν να νικήσουν και οι δύο, όμως κατέληξαν σε ισοπαλία (0 – 0). Ακολούθησε κατόπιν μία άλλη αγωνιστική διαδικασία, αυτή της εκτέλεσης πέναλτι, που συχνά διεξάγεται ως tie-break, κατέληξαν όμως επίσης σε ισοπαλία (2-2).
Οι διαγωνιζόμενες ήταν αδύνατον να καταλήξουν επίτηδες ισοπαλία, καθώς δεν εξαρτιόταν από παράγοντες που ήλεγχαν πλήρως. Η αβεβαιότητα ήταν «εγγενής» στην έκβαση της αναμέτρησής τους, που δεν ήταν ασφαλώς τυχερό παίγνιο. Είχαν αντίπαλους να αντιμετωπίσουν και προκειμένου να νικήσουν, έπρεπε να ξεπεράσουν την αντίστασή τους. Το να ευστοχήσουν ήταν μια συνθήκη αναγκαία, όχι όμως και ικανή. Δεν αρκούσε να ευστοχήσουν για να ανταμειφθούν (με πόντους), όμως εάν δεν προσπαθούσαν, δεν θα ανταμείβονταν σίγουρα.
Τα tie break δικαιολογούνται συνήθως στη βάση της αποφυγής προσυμφωνημένων αποτελεσμάτων. Είναι ασφαλώς ευνόητο πως εάν αν κάποιος συμφωνεί να χάσει, θα χάσει. Η ισοπαλία είναι όμως αποτέλεσμα που επιδέχεται εγγύηση ότι δεν μπορεί να "στηθεί". Το αδιάβλητο της ισοπαλίας διασφαλίζεται δια της αξιοποίησης κάποιου επιθυμητού βαθμού τυχαιότητας. Στην περίπτωσή μας δεν χρειαζόταν κάποιος «εξωτερικός» τυχαιοθετικός μηχανισμός. Ως τέτοια λειτουργούσε η εκάστοτε μπάλα των αγώνων της καινοτόμου διοργάνωσης. Αυτή παρουσιάζει ενδιαφέρον από πολλές απόψεις, όπως π.χ. για τις τεχνικές «χειρισμού» της και καλού ελέγχου των τρόπων που κυλάει. Παρουσιάζει «ρολάρισμα» που μοιάζει σαν μιας τυπικής ρόδας κινούμενου αμαξιού, «στρίψιμο» που μοιάζει σαν αυτό ενός τυπικού κέρματος κλήρωσης, μα επιδέχεται και περισσότερα «φάλτσα» από μια πιο σφαιρική, τα οποία δεν πρόλαβαν οι παίκτες να αντιληφθούν και να αξιοποιήσουν με την πρώτη φορά που έπαιξαν.
Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στις μπάλες μας από διάφορες σκοπιές θετικών επιστημών κι ασφαλώς ακόμη περισσότερες κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, που δεν συζητούνται επί του παρόντος, προκειμένου να εστιάσουμε απλώς στο ότι διέθεταν δύο ισοπίθανες καταλήξεις. Επρόκειτο για μπάλες, οι οποίες δεν προορίζονταν για τέλειες σφαίρες. Αυτές άλλωστε δεν υφίστανται παρά μόνο θεωρητικά, αν και κατασκευαστικά έχουμε να υποδείξουμε καλύτερες προσεγγίσεις τους, από τις υφιστάμενες. Δεν ήταν επίσης επιμήκεις σαν του ράγκμπι κ.ά. αγωνισμάτων. Παίξαμε με μπάλες που το σχήμα τους ορίζεται πιο επακριβώς ως επιπλατύ.*
Διέθεταν περισσότερες από μια διακριτές καταλήξεις και τις θεωρούσαμε ως δίτιμες. Ανάλογα δηλαδή με την κατάληξη της όποιας εύστοχης προσπάθειας είχαμε καθορίσει διαφορετικές αποδόσεις, πιο συγκεκριμένα 0π. ή 1π. (ασφαλώς θα μπορούσαμε να έχουμε διαφορετικές τιμές, ακόμη κι αρνητικές). Οι παίκτες δεν αγωνίζονται για πόντους, μα για ενδεχόμενους πόντους, προσπαθούν ίσως και περισσότερο για την ενδεχόμενη νίκη κ.ά. ενδεχόμενα. Υποθέτουμε πως αρκετοί επιστήμονες και μη, θα έχουν συνειρμικά εικάσει μπάλες διαφόρων μορφών πέραν των κοινότυπων, μα δεν γνωρίζουμε πόσοι τις έχουν κατασκευάσει και αν τις έχουν θεωρήσει ως μη μονότιμες. Οπωσδήποτε πάντως δεν έχουμε υπόψη μας αντίστοιχη προηγούμενη αγωνιστική διοργάνωση.
Οι μπάλες μας διέφεραν δηλαδή σημαντικά από τις τυπικές των γνωστών αγωνισμάτων (ράγκμπι, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ κ.ά.) που έχουν συσταθεί κιόλας πριν από κάμποσες πλέον δεκαετίες (δια αγώνων ή και διαβουλεύσεων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Αγγλίας και των Η.Π.Α.), όταν επικρατούσαν αντιλήψεις διαφορετικές από τις σημερινές. Παρότι τα αγωνίσματα με μπάλες συνέβαλαν καθοριστικά στη σύλληψη της θεωρίας πιθανοτήτων, δεν έχουν ακολουθήσει κατόπιν εξελίξεις ανάλογες με εκείνες που συντάραξαν πολύ τόσο πολλές επιστήμες, μα και τέχνες. Δεν θα πλατειάσουμε ως προς τις επιδράσεις της σε πολύ διαφορετικές πειθαρχίες, όσο π.χ. η φυσική και η λογοτεχνία. Το ευτύχημα για εμάς ήταν πως χάρη στην καινοτομία της μπάλας αναδείχθηκε περαιτέρω και η καινοτομία της διοργάνωσης.
Καμία από τις ομάδες που κατέληξαν ισόπαλες, είτε που νίκησαν προηγουμένως, δεν ευστόχησε λιγότερες φορές από την όποια αντίπαλή της, σε κανέναν αγώνα. Θα μπορούσε να συμβεί και κάτι τέτοιο - δεν είναι άλλωστε σπάνιο να χάνουν ατυχώς ομάδες, που έχουν π.χ. σημαδέψει πολλές φορές δοκάρια στην ίδια αναμέτρηση. Αν στην όποια έσχατη διαδικασία (δυνητικά και σε παράταση) είχε προκύψει ισότητα αποτελεσμάτων, με άνισο αριθμό εύστοχων προσπαθειών, θα μπορούσαμε να κρίνουμε ως τελική νικήτρια αυτή με τις περισσότερες εύστοχες. Είναι προτιμότερο πάντως εξ αρχής να διασφαλίσουμε το αδιάβλητο των αγωνιστικών διαδικασιών δια της κατάλληλης αξιοποίησης της τύχης. Ξορκίζοντάς την αβεβαιότητα δεν την εξαλείφουμε, αναγνωρίζοντάς την μπορούμε κιόλας να την ελέγξουμε καλύτερα.
Οι δυο πανεπιστημιακές ομάδες θα μπορούσαν ασφαλώς να συνεχίσουν τις αγωνιστικές διαδικασίες, την αρχική, ή και την δεύτερη, ή και κάποια τρίτη κ.ο.κ. ώσπου να ξεχωρίσει μία τυχερή, όπως και με κάποια επιπλέον διαδικασία θα μπορούσαν να ξανακριθούν ισοδύναμες, ή να είναι πιο καλότυχη η μεριά, που αλλιώς θα είχε κριθεί ως η λιγότερο ικανή. Η αδυναμία αναγνώρισης της πολύ προφανούς ισότητας σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν είναι οπωσδήποτε άσχετη με την αδυναμία προαγωγής της εκεί που δείχνει λιγότερο προφανής. Εφόσον δεν αντιλαμβάνεται κάποιος πώς τίθενται όρια -στο χρόνο έστω που μπορεί να έχει στη διάθεσή του για να δείξει την ενδεχόμενη ανωτερότητα που ίσως να νομίζει πως έχει έναντι κάθε άλλου, τότε π.χ. ως προς την ισότητα των φύλων- πιθανότατα θα δυσκολευτεί ακόμη περισσότερο.
* Έχουν ήδη περιγραφεί πριν από χιλιάδες χρόνια το σφαιρικό σχήμα της ποδοσφαιρικής μπάλας, το σχήμα της μπάλας του ράγκμπι, κι όχι μόνον. Ο Αρχιμήδης μεταξύ των πολλών σπουδαίων ενοράσεών του, έδειξε ότι η επιφάνεια σφαίρας ισούται με την παράπλευρη επιφάνεια του κυλίνδρου. Επιπλέον έδειξε πως μπορούμε να την προσεγγίσουμε ως κατασκευή από κανονικά πολύγωνα και όχι όλα του ιδίου τύπου. Διατύπωσε επίσης με μεγάλη απλότητα και κομψότητα τον ορισμό του σφαιροειδούς σχήματος της μπάλας του ράγκμπι που τον παραθέτουμε μαζί με την αμέσως επόμενη πρόταση του όπου παραθέτει τον ορισμό ενός άλλου σφαιροειδούς, το οποίο δεν μεταχειρίζεται καμία δημοφιλής σφαίριση ως μπάλα (και «πολύτιμη» στην περίπτωσή μας).
Ας υποθέσουμε ότι μια μορφή που περικλείεται από μια έλλειψη που περιστρέφεται, με τον κύριο άξονα σταθερό μέχρις ότου να επιστρέψει στην αρχική της θέση, θα λέγεται «παραμάκες σφαιροειδές». Η μορφή που περικλείεται από μια έλλειψη που περιστρέφεται, με τον δευτερεύοντα άξονα σταθερό μέχρι να επιστρέψει στην αρχική της θέση, θα λέγεται «επιπλατύ σφαιροειδές».
(Αρχιμήδους Άπαντα).
Έστω κι αν οι μπάλες της σημερινής εποχής δεν παρουσιάζουν ανάλογη εξέλιξη, έχουν προχωρήσει πολύ πέραν εκείνων της αρχαίας εποχής. Τα σύγχρονα μαθηματικά, όπως ασφαλώς επίσης οι κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες που θεραπεύει το ίδρυμά μας. Στις μπάλες μας απεικονιζόταν ο μαθηματικός L. Euler, που παρατήρησε πριν από σχεδόν τριακόσια χρόνια, δυο χιλιετίες έπειτα από τον Αρχιμήδη, μια εντυπωσιακή αριθμητική σχέση (Ε + Α = Κ + 2) που συνδέει το πλήθος των Εδρών, των Ακμών και των Κορυφών σε οποιαδήποτε κυρτά πολύεδρα θελήσουμε να θεωρήσουμε σαν μπάλες. Κύρια ζητούμενα από αντικείμενα σαν αυτά, μα και από στόχους αντικειμενικούς, ρακέτες κι άλλα πολλά, αποτελεί για εμάς να τα μεταχειριστούμε για την ικανοποίηση αιτημάτων αξιοπρέπειας, διατυπωμένων κιόλας στα καταστατικά κείμενα μεγάλων διεθνών οργανισμών, που καθυστερεί όμως υπερβολικά και μετατίθεται προς κάποιο πολύ απροσδιόριστο μέλλον.
